Shigella
Laburpena
Shigella bakterio patogeno bat da, shigellosi izeneko giza gaixotasuna eragin dezakeena. Gaixotasun hori gizakien artean transmititzen da gorozki-aho bidez, izan kutsatutako elikagaien edo uraren kontsumoagatik, izan gizakien gorozkiengatik.
Shigellosi kasu gehienak S. sonneik eragiten ditu, eta infekzio arina gertatzen da, beherako urtsua eta sabeleko mina barne. Hala ere, shigellosiaren eragilea S. dysenteriae bada, konplikazio larriak eragin ditzake, sortzen dituen shiga-toxinen ondorioz.
Elikagaien bidez transmititzeko bide nagusia kontsumitzeko prest dauden elikagaietako frutak eta barazki gordinak dira. Intzidentzia handiena hilabete beroenetan gertatzen da, hau da, elikagaiak tenperatura altuagoetan egoten direnean. Jakinarazitako kasu gehienak bost urtetik beherako umeetan geratzen dira.
Pasteurizazioak eta tratamendu termikoek inaktibatu egiten dute elikagai gordinetan egon daitekeen Shigella.
Shigellosi kasu gehienak etxean gertatzen dira, kutsatutako elikagai gordinak kontsumitzearen ondorioz; hortaz, gomendagarria da zenbait higiene-jardunbide aintzat hartzea elikagaiak prestatzean, kontserbatzean eta kozinatzean.
1. Zer da?
Shigella bakterio patogeno bat da, shigellosi izeneko giza gaixotasuna eragiten duena, bakterio horrek kutsatutako elikagaiak edo ura kontsumitzen direnean.
Gizakien hestea da gordailu nagusia, eta bakterioa giza gorozkiak kutsatutako ur eta elikagaietan isolatzen da. Animaliak ez dira bakterio horren eramaile izaten.
Bakterioa oso kaltebera da ingurumen-baldintzekiko, eta erraz suntsitzen da: ez ditu tratamendu termikoak jasaten, eta ez da hozte-tenperaturetan (<7 ºC) hazten. Hala ere, egoera berezietan haz daiteke, hala nola tenperatura altuak eta hezetasun erlatibo txikia jasaten duten elikagaietan, biltegiratzean edo garraiatzean.
Baina, pH txikiarekiko erresistentea da, eta pH azidoa duten elikagaietan biziraun dezake, esate baterako, zenbait fruta eta barazkitan, eta hutsean zein atmosfera eraldatuan ontziratutako elikagaietan. Uretan ere bizirauten du.
Enterobakterioen familiakoa da (E.coli eta Salmonella spp. bezalaxe) eta Shigella generoko 4 bakterio-talde daude:
- Shigella sonnei
- Shigella boydii
- Shigella flexneri
- Shigella dysenteriae (enterotoxinak sortzen ditu, shiga-toxinak)
Gainera, badira Shigellaren andui multirresistenteak, geografia aldetik aldaketa handiak izaten dituztenak, antimikrobianoen erabilera handiaren ondorioz.
Infekzio-dosia txikia da, hau da, Shigellaren kopuru txiki batek (10-100 bakterio) pertsona bat kutsa dezake.
2. Transmisioa
Shigella bakterioa gorozki-aho bidez transmititzen da, eta pertsonei transmititzeko zenbait bide daude:
Elikagaia – Pertsona
bakterio hori duten giza gorozkiek kutsatutako elikagaiak edo ura kontsumituz gero
Pertsona – Pertsona
Gaixotasun hori duten elikagai-manipulatzaileen gorozki-aho bidez
Ura/Elikagaia – Elikagaia
Kutsadura gurutzatuaren bidez. Ureztatzeko ura Shigellak kutsatuta egon daiteke, eta ureztatutako fruta eta barazki freskoei transmititzen zaie
3. Giza osasuenan duen eragina
Shigellosia beherakoagatiko bigarren heriotza-eragilea da mundu osoan, eta, neurri handi batean, haurren gaixotasuna da; izan ere, kasu gehienak bost urtetik beherako haurren artean jakinarazten dira. Espainian, Shigellosia kasuak derrigor jakinarazi beharrekoak dira.
Gaixotasun horrek honako sintoma hauek ditu: beherakoa, sukarra, goragalea, gorakoa eta sabeleko mina (4-7 egun irauten du). Sintoma horiek arinagoak edo larriagoak izan daitezke Shigella espezien arabera.
- sonnei (shigellosi kasu gehienen eragilea): eragiten duen shigellosia arina da, eta beherako urtsua (batzuetan odoltsua), sabeleko mina eta sukarra eragiten ditu.
- boydii: hainbat larritasun-mailako gaixotasunak eragin ditzake, baina, gehienetan, S. sonneik eragindakoen antzekoak dira.
- flexneri: beherakoa, sabeleko mina eta kalanbreak eta sukarra eragiten ditu. Nolanahi ere, S. sonneik eragindako infekzioa baino larriagoa da. Hestearen azpialdearen hantura ere ohikoa da, eta gaixotasuna luzatu egin daiteke.
- S dysenteriae: eragiten duen gaixotasuna askoz ere larriagoa da haren shiga-toxinengatik. Sindrome Uremiko Hemolitiko erako giltzurrun-gutxiegitasuna eragin dezake, eta horrek odolaren koagulazioa eta sepsia ditu ondorio.
Shigellosiaren intzidentzia handiena hilabete beroenetan gertatzen da, hau da, elikagaiak tenperatura altuagoetan egoten direnean.
Grupos de alto riesgo
Shigellosiak konplikazioak eragin ahal dizkie immunitate-sistema ahuleko pertsonei: 5 urtetik beherako umeak, 60 urtetik gorako pertsona nagusiak eta immunodeprimituak.
Gainera, garapen-bidean dauden herrialdeetara bidaiatzen duten pertsonek arreta handiagoa izan behar dute; izan ere, Shigellak eragindako infekzioaren ondorioak jasan ditzakete kutsatutako gainazalen, uraren (edatekoa eta aisialdikoa) eta elikagaien bidez.
Inmunodeprimituak
>60 urte pertsona nagusiak
5 urtetik beherako umeak
Garapen-bidean dauden herrialdeetara bidaiatzen duten pertsonek
4. Elikagaien bidezko esposizioa
Honako hauek dira Shigellak kutsatuta egoteko arrisku handiena duten elikagaiak:
Gordinik kontsumitzen diren fruta eta barazkiak
Entsalada, sandwich eta kontsumitzeko prest dauden prestatutako produktuetan
Kontsumorako ura
Hutsean zein atmosfera eraldatuan ontziratutako elikagaiak
Neurri txikiagoan:
Hainbat elikagai, besteak beste esne gordina eta eratorriak (gaztak)
5. Arriskuaren prebentzioa eta kontrola
5.1. Elikakatean
Ustiategietan, animaliak hiltzean eta elikagaiak eraldatzean, garrantzitsua da higiene-jardunbide egokiak eta Arriskuen eta Kontrol Puntu Kritikoen Analisian (AKPKA) oinarritutako autokontrol-sistemak ezartzea.
INAKTIBAZIO-TRATAMENDUAK
Tenperatura da inaktibatzeko tratamendu nagusia:
Pasteurizazioa
60ºC
30 minutuz
5.2. Etxean
Shigellosi kasu gehienak etxean gertatzen dira, kutsatutako elikagaiak ez direlako behar bezala kozinatzen (<70 ºC) eta hozten (>7 ºC).
Por consiguiente, es recomendable seguir ciertas buenas prácticas de higiene en la preparación, conservación y cocinado de los alimentos para prevenir su contaminación por Shigella:
OMEren bost aholkuak betetzea:
Erabili ur eta lehengai seguruak.
Garbitu ongi fruta eta barazkiak kanilako ura erabiliz, gordinik kontsumitu behar badira.
Gorde elikagaiak tenperatura seguruetan.
Hoztu elikagaiak 5º C-tik beherako tenperaturetan, Salmonella hazteko aukerak mugatzeko bakterio horrek kutsa ditzakeen elikagaietan.
Garbitasuna zaindu: desinfektatu gainazala, tresnak eta mozteko oholak.
Bereizi elikagai gordinak eta kozinatuak, kutsadura gurutzatua saihesteko.
Kozinatu elikagaiak erabat (65º C) eta mantendu bero kontsumitzen diren arte.
Elikagaiak kontsumitu ondoren, hoztu soberakinak albait arinen (<5º C) eta kontsumitu 24 orduren barruan, aldez aurretik berotuta.
Elikagaien Segurtasunaren arloko agintariek kontuan hartu beharreko gomendio hauek ere ematen dituzte:
Elikagaiak garraiatu bitartean hotz-katea gordetzea, batez ere birusaz kutsa daitezkeen elikagai gordinen kasuan.
Kontserbatze-epeen eta tenperaturen jarraibideak errespetatzea, baita elikagaien etiketako iraungitze-data ere.
Elikagaiak giroko tenperaturan ez desizoztea, ezpada hozkailuaren behealdean.
6. Legezko mugak
Gaur egun, ez da ezarri muga mikrobiologiko zehatzik Shigellarekin kutsa daitezkeen elikagaien segurtasuna bermatzeko. Nolanahi ere, BATZORDEAren 2005eko azaroaren 15eko 2073/2005 Araudiak (EE) (elikagaiei aplikatu beharreko irizpide mikrobiologikoei buruzkoak) eta horren ondorengo aldaketek ezartzen dute enterobakterioak aztertu behar direla, ohiko zaintza gisa, eta, presentziarik egonez gero, agente patogeno espezifikoen kontrolak has daitezke.
7. Erreferentziak
Eguneratze data:
