EFSAk 2022ko ONE Konferentzian (osasuna, ingurumena eta gizartea) elikadura‑segurtasunean aurrera egiteko ateratako ondorio eta gomendioak argitaratu ditu. Konferentzia ekainaren 21etik 24ra bitartean egin zen Bruselan eta gai nagusia izan zen egungo helburu politikoei eta elikagai seguru, osasuntsu eta jasangarrien gizarte-eskaerei erantzuteko modu berriak aztertzeko aholkularitza zientifikoa.

Konferentziatik ateratako gomendio nagusiak sei arlotan sailkatu dira:

1.- Zientzia eta teknologiako azken aurrerapenak eguneratzea, datuak baliatuz

  • Big Data, automatizazioa eta adimen artifiziala erabiltzea lagungarria izango da arrisku‑ebaluazioak azeleratzeko, kalitatea hobetzeko, datuetan gidalerro berriak hautemateko eta ebidentziaren hazkuntza monitorizatzeko.
  • Ikuspegi metodologiko berriek aukera emango dute animaliekiko probak ahalik eta gehien murrizteko eta substantzia kimiko ugariren esposizio konbinatua ebaluatzeko.
  • Arrisku-ebaluazioek mikrobiomarekin lotutako datuak jaso beharko dituzte.
  • Etengabe hazten ari den munduko biztanleria elikatzeko helburuarekin sortzen ari diren elikagai eta pentsuen iturri alternatiboak ebaluatu behar dira, adibidez jatorri begetaleko proteinak, intsektu jangarriak, itsas algak, haragi landua, biologia sintetikoaren bidez lortutako produktuak edo prozesatzeko teknologia berriak.

2.- Etorkizuneko aurreikuspenetan inbertitzea

Aurrea hartu behar diegu etorkizuneko erronkei (gaixotasunen agerraldiak, mikrobioen aurkako erresistentzia, landare-izurrien inbasioak, etab.), eta horretarako arreta goiztiarreko tresnak behar ditugu, arrisku berriak identifikatzeko eta zaintza-, prebentzio- eta kontrol-neurriak aplikatu ahal izateko.

Konferentzian aurrea hartzea indartzea, etorkizuna esploratzea, zaintza eta puntu kritikoen mapaketa azpimarratu ziren, baita arrisku berrien sareen arteko harreman handiagoa ere.

Horrez gain, ebaluazio azkarra egiteko prozesu berri eta arinen beharrari buruz eztabaidatu zuten, erabaki politikoak babesteko intzidenteak gertatzen direnean.

3.- Elikadura-sistema jasangarrietarako trantsizioa babestea

Elikadura-sistemek premiazko eraldaketa bat behar dute nutrizio- eta jasangarritasun‑estandar handienak betetzeko, pertsona guztientzat seguruak, irisgarriak eta eskuragarriak izateaz gain. Konferentzian dieta osasuntsuak lortzeko eta elikagaien sustapenaren ingurumen-eraginak murrizteko moduari buruz eztabaidatu zuten:

  • Elikadura-aldaketek funtsezko rola izango dute trantsizio horretan, eta, horretarako, elikagai jakin batzuen kopuru eta kontsumo-maiztasunarekin lotutako irizpide dietetikoak berrikusi beharko dira.
  • Ingurumen-arriskuaren ebaluazioek bat egin beharko dute pestiziden erabilera baimentzearekin, horien eragina murrizteko ekosistemetan eta biodibertsitatean.
  • Animalien ongizatea kontuan hartu behar da jasangarritasunaren definizio, helburu eta ebaluazioetan, geroz eta gizarte-eskari handiagoa baitago hura babesteko.

4.- Gizartearen garrantzia handitzea

  • Zientziaren eta gizartearen arteko harremana oso konplexua bihurtu da, digitalizazioaren, ezagutza trukatzeko kanalen geroz eta aniztasun handiagoaren eta interakzioen izaeraren ondorioz. Horregatik, konferentzian ondorioztatu zen beharrezkoa dela berriro planteatzea zientzia komunikatzeko modua, eta arreta handiagoa ipini behar dela audientzian zentratutako ikuspegietan, inklusiboagoak izan daitezen. Arrisku-ebaluazioak ateak ireki behar dizkio eragile gehiagoren parte-hartzeari, eta konexio berriak garatzeko aukera eman behar du.
  • Gizarte-zientziak funtsezkoak dira elikadura-segurtasuneko esku-hartzeen eraginkortasuna eta garrantzia handitzeko; izan ere, jokabidea eta ulermena aztertu behar dira, baita testuinguru soziokulturala ere.
  • Zientzia irekia, hau da, datu eraginkorren hedapena eta trukea, gizarte-konfiantza sortzeko gakoak dira. Elikadura-segurtasunarekin lotutako ezagutza zientifikoak irisgarria izan behar du hartzaile guztientzat.

5.- Elikadura-segurtasuneko eragileekin bat egitea Europa osoan

Lankidetza gai garrantzitsua izan zen konferentzian, eta funtsezkotzat jo zen zientzia eta gizartearen arteko konplexutasuna lantzeko, geroz eta handiagoa baita. EFSAri eskatu zioten elikadura-segurtasunean lan egiten duten eragileekiko lankidetza areagotzeko eta EBn lankidetza-ekosistema bat sortzeko, guztien ezagutza, datuak eta esperientzia hobeto integratzeko.

6.- “Osasun bakarra” (One Health) ikuspegia aplikatzea

One Health ikuspegia osasunaren ikuspegi integratu eta sistemikoa da, eta ezagutza, datuak eta esperientzia konektatu eta diziplina, sektore eta eragileen sorta zabal batean integratzeko lan egiteko modu berri bat ematen du. Ikuspegi hori aplikatzeak aukera emango du osasun-ebaluazioak egiteko, arazoa modu integralean jorratu ahal izateko, gizaki, animalia eta landareen osasuna eta horien ingurune partekatua aintzat hartuta. Horrek trebetasun berriak eta lankidetzan aritzeko konpromisoa eskatuko ditu. Azken urteetan, arrakastaz landu da ikuspegi hori zoonosien, mikrobioen aurkako erresistentzien eta erleen osasunaren arloetan, eta beste batzuetara hedatzen hasi da, adibidez ingurumen-arriskuen ebaluazioa.

Konferentziari buruzko informazioa, laburpenak, aurkezpenak, saioen grabaketak eta adituekin egindako elkarrizketak eskuragarri daude konferentziaren webgunean:

EFSA - ONE CONFERENCE