Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak 2024. urtean elikagaien kontsumoaren bilakaera aztertzen duen urteko txostena argitaratu du, eta ondorioztatu du Espainiako kontsumitzaileek kontsumo-eredu kontziente, osasungarri eta efizienteagoa hartu dutela, eta dieta mediterraneorako eta jasangarritasunerako joera argia dagoela.


Txostenak azken urteko elikagai-talde nagusien eta horien kategorien kontsumoaren joeraren analisia biltzen du, baita erosketa-kanalen edo estratu soziodemografikoen berezitasunena ere.

Txosteneko datuek azpimarratzen dute bolumenari dagokionez kontsumoa egonkorra izan dela, eta 2023. urteko igoerarekin alderatuta gastuaren hazkuntza apaldu egin dela. Batez besteko per capita kontsumoa 2024. urtean pertsona bakoitzeko 690,74 kg/l-koa izan da, 2023an baino 10,4 kg/l gutxiago. Aldiz, etxeetako gastua 27 € gehiagokoa izan da pertsona bakoitzeko (23 € etxean eta 4 € etxetik kanpo), eta, guztira, pertsona bakoitzeko gastua 2.797,47 eurokoa izan da.

Espainiako etxeetan, 2024an pertsona bakoitzeko 572,02 kg/l kontsumitu dira, 2023. urtean baino % 0,2 gutxiago. Hala ere, 2024an prezioetan egon den igoera aintzat hartuta, etxeetako gastua aurreko urtean baino % 2,6 handiagoa izan da, eta, guztira, azken urtean pertsona bakoitzeko gastua guztira 1.786,97 eurokoa izan da.

Espainiako etxeetan oinarrizko produktuak, osasungarriak eta merkeak lehenesten dira, kontsumo-ohitura eta erosketa-kanal berrietara egokituz. Hala, esneki, fruta eta ortuarien eguneroko kontsumoa irmo mantendu da, eta etxe gehienetan frutak, barazkiak eta ortuariak asteko zazpi egun ingurutan kontsumitzen dira.

Estatu-mailan, elikagai freskoen presentziak gora egin du (+ % 0,3), saskiaren % 37,9 betez; haragi gehiago kontsumitu da (+ % 2,4); eta arrautza gehiago ere bai (+ % 2,9); eta arrantza-produktuen kontsumoak behera egin du (- % 3,7), arrain-kontserbak eta itsaskiak ez ezik, % 2,1 hazi baitira. Oliba-olioaren kontsumoak ere behera egin du (- % 2,0), eta ekilore-olioarenak gora (+ % 7,9). Oro har, edari gutxiago kontsumitu dira, eta konbinatuetan (- % 14,1) eta zukuetan (- % 9,6) jaitsiera nabarienak egon dira.

Gertu daudenez, supermerkatuak erosteko kanal nagusia izan dira (bolumenaren % 67,2); lineako merkataritza gutxi erabiltzen jarraitu da elikagaiak eskuratzeko (% 2 inguru), aurreko urtean baino % 0,8 gehiago bakarrik, eta bereziki freskoak ez diren produktuetarako erabili da.

Elikaduraren eta osasunaren arteko harremanak gakoa izaten jarraitu du erosketak egiteko erabakietan. Horrez gain, nabaritu da kozinatzeko moduak sinplifikatu direla, eta plantxan egindako elikagaiak edo prestatu gabeko elikagaiak gailendu dira, eta aire bidezko frijigailuaren erabilera handitu da. Era berean, gosari gazietan hazkuntza txiki bat nabaritu da.

Bestalde, 2024an erosketen maiztasuna murriztu da, eta horrek adierazten du etxeetan hobeto antolatzen direla erosketak. Herritarrak kontzienteagoak eta jasangarriagoak dira ingurumenarekiko, eta elikagaiak xahutzea saihesten saiatzen dira. 2016an baino 206,63 milioi elikagai kg gutxiago xahutu dira, hau da, % 15,8 gutxiago.

Biztanleria gazteari dagokionez, hau da, 35 urtetik beherakoei dagokienez, produktu freskoak eta soluzio azkarrak (hala nola plater prestatuak eta kontserbak) lehenesten dituzte, adieraziz oreka mantentzen dutela osasunaren, jasangarritasunaren eta komenigarritasunaren artean.

Euskadi liderra da etxeetako per capita gastuetan, gainerako autonomia-erkidegoen aurrean: 2024an, pertsona bakoitzeko gastua 2.067,77 eurokoa izan da, Espainiako batez bestekoa baino % 15,7 gehiago. Hala ere, per capita kontsumoa Espainiako batezbestekoa baino txikiagoa da (- % 1,16), zehazki, pertsona bakoitzeko 565,9 kg/l-koa.

Era berean, 2024an, Euskadi liderra izan da itsasoko produktuen per capita kontsumoan, pertsona bakoitzeko guztira 23,18 kg-rekin (+ % 28,8), eta arrain freskoaren kontsumo altuena ere badu, 11,5 kg/pertsonakoa (+ % 57,5), baita arrain-kontserbena ere, 5,2 kg/pertsonako kontsumoarekin (+ % 24,4).

Euskadiko per capita kontsumoa estatuko batezbestekoa baino handiagoa da beste elikagai hauetan ere: haragia, arrautzak, esne likidoa eta esnearen eratorriak, fruta eta ortuari fresko eta eraldatuak, fruitu lehorrak, oliba-olio birjina, patatak, lekaleak, eztia, ogia, txokolatea, kakaoa eta elikagai ekologikoak.