Fruta eta barazkietako arrisku mikrobiologikoen kontrola eta prebentzioa
FAOk eta OMEk txosten zientifiko bat argitaratu dute. Txostenean fruta eta barazki freskoen bidez transmititutako arrisku mikrobiologikoak murrizteko esku-hartze espezifikoak berrikusten eta aztertzen dira, ekoizpen primariotik hasi eta uzta bildu ondorengo jardueretara, garraio, salmenta-puntu eta kontsumoraino.
Sailkapena
FAO/OMEko adituen batzordeak lau elikagai-multzo landu zituen fruta eta barazki freskoen kategorian:
- Hosto-barazkiak eta belar aromatikoak
- Baiak eta fruta tropikalak
- Meloiak eta zuhaitzetako frutak
- Hazi-barazkiak eta sustrai-barazkiak
Produktu horiek antzekotasunaren, ezaugarri fisikoen, esku hartzeko neurrien eta argitaratutako bibliografia-bolumenaren arabera multzokatu ziren.
Itu-patogenoen aurkako esku-hartzeak (bakterioak, parasitoak eta birusak) eta organismo adierazleak identifikatu ziren bi kategoria motatan:
- Esku hartzeko etapa: ekoizpen primarioa, uzta bildu ondorengo maneiua, gutxieneko prozesamendua, banaketa, salmenta txikizkaria eta kontsumoa.
- Esku-hartze motak (fisikoa, kimikoa edo biologikoa):
- Fisikoak: ultrasoinua, UV, goi-presioko prozesamendua, irradiazioa, argi pultsatua, plasma eta beste batzuk.
- Kimikoak: antimikrobiano naturalak, kloroa oinarri duten produktu kimikoak, kloroaren alternatibak (adibidez, azido organikoak, azido perazetikoa), atmosfera aldatuko ontziak (MAP), gasen tratamenduak (adibidez, ozonoa, kloro dioxidoa) eta beste batzuk.
- Biologikoak: bakteriofagoak, labore babesleak eta beste batzuk.
Metodologia
Adituen batzordeak 3.931 erreferentzia bibliografiko berrikusi zituen izenburu- eta laburpen-mailan, eta 1.097 erreferentzia testu osoaren mailan. Lan horiek 2008tik 2022ra bitartean argitaratu ziren. Guztira, 488 azterlan garrantzitsuz osatutako datu-basea sortu zen.
Datu-baseak produktu freskoen balio-katean, aztertutako patogenoetan eta elikagai-multzoetan egindako esku-hartze fisikoen eta biologikoen eraginkortasunari buruzko azterlanak zituen. Literatura zientifikoan esku-hartze kimikoei buruz egindako azterlan asko daudenez, berriki argitaratutako berrikuspen sakonak erabili ziren.
Esku-hartze bakoitzerako, adituek argitaratutako datu erabilgarriak berrikusi zituzten, eta aztertu beharreko elikagai-multzoetarako esku-hartzea eraginkorra ote zen ebaluatu zuten. Esku-hartze bat eraginkorra zela erakusten bazen, adituek eraginkortasun-maila eta hainbat faktore identifikatu zituzten, hala nola murrizketa-mailen iraunkortasuna, hazkundearen prebentzioa eta bakarrik edo beste esku-hartze batzuekin batera erabiltzeko probabilitatea.
Ondorioak
- Ekoizpen primarioan prebentzio-neurriak aplikatzeak, hala nola nekazaritza-jardunbide egokiak eta higiene-jardunbide egokiak, jarraitzen du izaten fruta eta barazki guztietan kutsadura mikrobiologikoaren arriskua murrizteko baliabide eraginkorrena.
- Kalitate mikrobiologiko eskaseko edo aldakorreko ureztatze-ura erabiltzea arrisku-faktore garrantzitsua da frutak eta barazkiak ekoiztean.
- Prozesuko uraren kalitate mikrobiologikoa oso garrantzitsua da, uzta bildu ondoren prozesatzeko eta manipulatzeko eragiketetan kutsadura gurutzatua izateko arriskua dagoelako.
- Hainbat metodo fisiko ebaluatu dira (adibidez, UV, plasma, argi pultsatua, ultrasoinua), bakarrik edo deskonposizio-mikroorganismoak eta/edo patogenoak prozesuko uretan eta elikagaien azalean inaktibatzen dituzten beste prozesu edo konposatu antimikrobiano batzuekin batera.
Gomendioak
- Etorkizunean ikerketa gehiago egin behar dira, teknologia berrien bideragarritasuna eta eraginkortasuna arreta handiagoz heltzeko landako, uzta bildu ondorengo eta prozesatu bitarteko ekoizpena hertsiki simulatzen duten baldintzetan. Ikerketetan, besteak beste, fruta eta barazkien bizitza baliagarriari eta kalitate sentsorialari buruzko tratamendu-efektuak hobeto aztertu beharko lirateke.
- Osasun publikoko datuek adierazten dute birus edo parasitoek eragindako gaixotasun-agerraldiak ohikoak direla, baina ikerketak era desproportzionatuan lantzen du bakterio-patogenoen kontrola. Agerraldietako bakterioak ez diren patogenoak lantzeko ikerketa osagarriak beharko lirateke esku-hartzeen eraginkortasuna ebaluatzeko.